Ongehuwd samenwonen, risico voor erfbelasting

Samenwoners. Waar heel vroeger ongehuwd samenwonen (hokken!) als een kleine schande werd gezien, is het tegenwoordig niet meer dan normaal om eerst enkele jaren samen te wonen voordat men het huwelijksbootje instapt. Sterker nog, een grote groep mensen ziet tegenwoordig in trouwen geen meerwaarde meer en is blij met hun status als samenwoners.

Fiscaal partners. Voor de inkomstenbelasting is dit niet snel een probleem. Als samenwonende partners met een kind of een gezamenlijke eigen woning wordt men immers aangemerkt als fiscaal partners. Dat is prettig omdat het daardoor mogelijk is om bepaalde aftrekposten, zoals hypotheekrenteaftrek, zo gunstig mogelijk te verdelen tussen beiden. De aftrek kan dan plaatsvinden bij degene met het hoogste inkomen waardoor het fiscale voordeel zo groot mogelijk wordt.

Erfbelasting

Voor de erfbelasting is dit minder evident, omdat men minder snel als partner voor deze belastingsoort wordt aangemerkt. Dit kan fiscaal zeer nadelig uitpakken. Als immers een van de samenwonenden overlijdt en zijn vermogen bijvoorbeeld bij testament heeft nagelaten aan de ander, dan moet hierover erfbelasting worden betaald.

Fiscale nadelen. Zonder de kwalificatie van partner betekent dit allereerst dat men geen aanspraak kan maken op de partnervrijstelling van € 643.194,- (2018). Omdat er verder ook geen familieband is, zal men genoegen moeten nemen met de standaardvrijstelling van € 2.147,-. Bovendien moet over de erfenis boven de vrijstelling een veel hoger belastingtarief worden voldaan. Het standaardtarief van 10%/20% wordt zonder partnerband maar liefst 30%/40%. Reden genoeg dus om ook voor de erfbelasting als partners aangemerkt te worden. Wanneer is dit het geval?

Voorwaarden

Twee samenwoners kunnen voor de erfbelasting elkaars partner zijn als ze in ieder geval gedurende de zes maanden voorafgaand aan het overlijden, voldoen aan de volgende voorwaarden:

1. ze zijn ongehuwd;
2. ze zijn meerderjarig;
3. ze zijn geen bloedverwanten in de rechte lijn;
4. ze staan op hetzelfde woonadres ingeschreven in de Basisregistratie Personen;
5. ze hebben op grond van een notarieel samenlevingscontract een wederzijdse zorgverplichting;
6. ze voldoen niet met een ander aan de hiervoor genoemde voorwaarden.

Vijf jaar. Voorwaarde vijf geldt niet als de samenwoners tot het tijdstip van het overlijden gedurende een onafgebroken periode van ten minste vijf jaar samen staan ingeschreven op hetzelfde woonadres in de basisregistratie personen.

Actie vereist!

Samenlevingscontract. Voldoet u niet aan deze voorwaarden? Probeer dit dan op korte termijn aan te passen, bijvoorbeeld door het sluiten van een samenlevingscontract. Let op. U moet hiervoor weliswaar langs de notaris en zodoende kosten maken, maar zo’n contract voorkomt forse fiscale problemen mocht één van u onverhoopt komen te overlijden.